خیلی‌ها بعد از کلی کشمکش درونی و چه کنم چه کنم، تصمیم میگرن آثارشون رو تبدیل به کتاب کنن. تو اولین قدم، با ناشر تماس میگیرن و چند و چون هزینه‌های تولید رو جویا میشن (اگر بخوان هزینه‌های تولید رو، خودشون سرمایه‌گذاری کنن).

یه گروه از این افراد هیچ چشم‌داشتی به فروش کتاب و برگشت سرمایشون ندارن و فقط برای دلشون (و البته دور و بری‌هاشون) و هدیه دادن، کتاب چاپ میکنن.

یه گروه دیگه هم برعکس گروه اول، فقط کتاب رو برای کسب درآمد و کسب سود میخوان چاپ کنن. خب بکنن!

این گروه دوم همچین که ناشر قیمت‌های تقریبی رو اعلام میکنه و صحبت‌هاش تموم میشه، میپرسن: «شما کتاب ما رو پخش هم میکنید؟»

اینجور وقتا دلمون میخواد به شوخی به این عزیزان بگیم: «توکجا پخش کنیم؟ تو هوا؟ تو خیابونا؟ تو کوچه‌ها؟ تو جنگلا؟ توبیشه‌ها؟ تو کجا آخه؟ آخه مگه کتاب بذره؟ مگه گَرده‌ی گُله؟ بابا کتاب رو باید فروخت»؛ اما خب نمیشه گفت. آخه مشتیریه و احترامش واجبه.

کم کم متوجه شدیم که این سوال، ذهن اکثریت قریب به اتفاق صاحبان اثر رو به خودش مشغول کرده. واسه همین یه تصمیمی گرفتیم.

تصمیم گرفتیم با کمال احترام و ادب به دانسته‌ها و اطلاعات این عزیزانِ فرهیخته، یه نکته‌هایی رو در قالب توصیه تو این صفحه براشون قرار بدیم، به این امید که این توصیه‌ها رو قبلاً نمیدونستن و با خوندن اینها، به اطلاعاتشون اضافه میشه.

عزیزان به یاد داشته باشید، برای اینکه یه کتاب بتونه توی بازار مخاطب خودش رو پیدا کنه و به فروش برسه، اول از همه باید خمیر‌مایه داشته باشه. پُر محتوا و قابل باشه. باید زمینه‌ی اون کتاب تو بازار کم باشه یا حتی اگر مثل اون کتاب زیاده، حداقل حرفی برای گفتن داشته باشه. باید سر و ته داشته باشه. چه ترجمه چه تالیف، هیچ فرقی نمیکنه. کتاب باید عامه‌پسند باشه و نیاز اون تو جامعه حس بشه. اینکه یه کتاب از نظر شخص خودتون جالب باشه کافی نیست. اینکه چند تا از دوستا و فامیلاتون، داستان یا شعراتون رو بخونن و بگن: «خیلی قشنگه، چرا چاپشون نمیکنی؟» کافی نیست.

یه مجسمه‌ساز با هنری که داره، میتونه با هر چیزی یه مجسمه بسازه. به طور مثال اون میتونه هم روی شن ساحل، هم با گِل، هم با چوب و هم با عاج فیل یه اثر خلق کنه. تو این مثال، ما با میزان هنر مجسمه‌ساز و اینکه واقعاً تا چه اندازه میتونه تو کارش موفق باشه کاری نداریم. با خمیرمایه‌‌ی مجسمه‌ها کار داریم. با موضوعی که برای ساخت اثر انتخاب میکنه کار داریم. مسلماً مجسمه عاج فیل خریدارای کمی داره، چون گرونه ولی سود خوبی رو عاید صاحب اثر می‌کنه و مشتری خاص خودشو داره. مجسمه‌هایی هم که با گِل و چوب ساخته میشن خریدارای بیشتری دارن و سودشون هم نه زیاده و نه کم؛ اما آیا کسی هست که بخواد برای یه اثر هنری که با شن ساحل ساخته شده، پولی بده؟ حتی اگر اون اثر از نظر مجسمه‌ساز زیبا‌ترین چیزی باشه که تا اون روز خلق کرده، بعیده که کسی بخواد بابتش پولی بده. چون قابل استفاده و کاربردی نیست. پس قبل از ساخت مجسمه شنی فوق‌العاده زیبای خودتون (از نظر خودتون)، به یاد داشته باشید که اثری رو که قصد دارید خلق کنید، قابل فروش نخواهد بود.

در خصوص ترجمه سعی کنید قبل از هر کاری، با چند تا آدم اهل فن مشورت کنید. مطمئن بشید که زحمت بیخودی برای ترجمه کتاب نمی‌کشید. در خصوص تالیف هم همینطور. باید سراغ چند تا ناشر به درد بُخور برید و دست نوشته‌هاتون رو نشونشون بدین. مطمئن باشید اگر ناشر بو ببره که کتاب شما به درد فروش می‌خوره، حتماً اون رو از شما می‌خره. اما اگر گفت: «نه»، بدونید یه مشکلی تو کار هست.

وقتی میگم ناشر به درد بُخور، منظورم این دفتر فنی‌ها نیست‌ها. اونا که هرچی ببری پیششون میگن باید این نوشته‌ها رو با آبِ طلا چاپ کرد. اونوقت شما باید پول آب طلا خوردن چاپ کتاب رو هم بدین. منظور من اون ناشرانیه که برای پول کتاب چاپ نمیکنن.

البته موارد دیگه‌ای هم هست که باید بهش توجه کرد. شاید اون ناشر تو زمینه کتاب شما کار نمی‌کنه. یا اگر هم کار می‌کنه، لابد چند تا کتاب دیگه داره که با کتاب شما هم‌ترازه و دیگه نمی‌خواد روی کتاب مشابهی سرمایه‌گذاری کنه. این یعنی کتاب شما بی‌ارزش نیست.

انتقاد دوستانه و صادقانه اونه که عیب کارتون رو بهتون بگن. پس از دست کسانی که از شما انتقاد میکنن دلخور نشید. انتقاد باعث کامل شدن کارتون میشه.

خلاصه وقتی مطمئن شدین که کتابتون خوبه و به درد چاپ کردن می‌خوره و رفتید پیش یه ناشر خوب که می‌تونه به نوشته‌های شما ارزش افزوده بده و چاپش کنه، باید چند تا نکته رو در نظر بگیرید. در مورد ارزش افزوده هم بعدا یه چیزایی رو بهتون میگم.

باید توجه داشته باشین که ناشرای تراز اول، اجازه نمیدن که شما روی کتابتون سرمایه‌گذاری کنین (لااقل ما که ندیدیم). پس اگه روی فروش کتابتون حساب ویژه‌ای باز کردین و می‌خواین خودتون روی کتابتون سرمایه‌گذاری کنین، باید با ناشرای تراز دوم و سوم کار کنین. نَعوذُ بالله نه اینکه ناشرای تراز دوم و سوم ناشرای بدی باشن‌ها. نَ. تو رده بندی پایین‌تر هستن. مگه کسی که مدال نقره یا برنز می‌گیره، مدال‌آور به حساب نمیاد؟ فقط تو اینجور مواقع نه شما اونقدر معروف هستین که به واسطه‌ی اسمتون، کتاباتون فروش بره و نه ناشرتون.

• پس علاوه بر کارهایی که ناشر خوبتون برای فروش کتابتون انجام میده، شما هم باید به موازاتش یه کارهایی رو انجام بدین.
• وب‌سایت شخصی ایجاد کنید، روی SEO آن کارکنید و بخش نظرات خوانندگان کتاب‌هایتان را در وبلاگتان راه‌اندازی کنید.
• از طرفداران خود بخواهید نظراتشان را در صفحات شبکه اجتماعی‌تان بنویسند.
• حضور آنلاین خود را افزایش دهید و در شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار عضو شوید.
• اگر کتابتان در فروشگاه‌های آنلاین کتاب ارائه شده است، از اعضای شبکه‌های اجتماعی و خوانندگان خود بخواهید در آن سایت‌ها در مورد کتابتان نقد و نظر بنویسند.
• از خوانندگان و طرفداران خود بخواهید در سایت‌های کتاب‌خوانی مثل GoodReads کتابتان را نقد کنند.
• حتماً در توئیتر فعال باشید (توئیتر در ایران تبدیل به یک شبکه اجتماعی اهالی وب و فرهنگ شده است.)
• کتاب‌هایتان را به وبلاگ نویسان بزرگ و مراکزی مانند کتابخانه‌های عمومی، خیریه‌ها، انجمن‌های علمی، کتابخانه‌های مرکزی هر شهر، شرکت‌های معتبر بزرگ و دانشگاه‌ها هدیه بدهید.
• یک‌زمان برای پرسش و پاسخ زنده در شبکه‌های اجتماعی تعیین کنید.
• یک ویدئوی کوتاه بسازید و در مورد کتابتان هر چیزی که دوست دارید بگویید.
• از نویسندگان مهمان در وب‌سایت خودتان استفاده کنید، در وب‌سایت‌های دیگر به‌عنوان نویسنده مهمان مطلب بنویسید.
• کارت ویزیت داشته باشید، تصویرتان را روی آن بگذارید، آدرس و شبکه‌های اجتماعی خود را روی آن بنویسید.
• از طرفداران و خوانندگانتان تشکر کنید و آن‌ها را با اسم کوچک صدا کنید.
• برای خوانندگان و طرفدارانتان تسهیلات ویژه‌ای برای خرید کتاب آینده خود در نظر بگیرید.
• در وبلاگتان نظرسنجی راه بیندازید و حتماً به نظرها واکنش نشان بدهید. حتی در حد لایک ساده
• در مورد هدف اصلی نوشتن کتابتان که ممکن است برای خوانندگان مبهم مانده باشد صحبت کنید.
• از نشریات و رادیوهای محلی بخواهید تا با شما مصاحبه کنند.
• اگر می‌توانید برای رونمایی از کتابتان یک مراسم ترتیب دهید.
• در کتاب فروشی‌ها و کافی‌شاپ‌هایی که روشنفکران و اهل کتاب رفت و آمد می‌کنند، جلسه کتابخوانی راه بیندازید.
• در مراکز فرهنگی مانند کانون پرورش فکری کودکان، قصه‌گویی کنید، مهم نیست که در چه حوزه‌ای نویسندگی می‌کنید، این کار را انجام دهید.
• تمام توانتان را برای یادگیری بیشتر به کار ببرید. با نویسندگان و مترجمان دیگر دوست شوید و با منتقدین ارتباط برقرار کنید.
• LinkedIn یک شبکه اجتماعی با تمرکز بر تخصص افراد است، در آن عضو شوید و فعالیت کنید.

خلاصه اینکه فقط به امید ناشر نباشین و به هر راه آبرومندی که شأن خودتون، کتابتون و البته ناشرتون رو پایین نمیاره، قدم بذارین.

منّت به سر ما میذارید اگه راه‌هایی رو که خودتون امتحان کردین- و نتیجه گرفتین – و ما ازش بی‌خبریم رو هم تو همین صفحه با ما در میون بذارین تا بقیه‌ی دوستان هم مستفیض بشن.